Dit is de dag van Operatie Marketgarden, een grootscheeps geallieerd offensief met luchtlandingen gecombineerd met een grondoffensief in Oost-Nederland. Het idee is dat Britse, Poolse en Amerikaanse luchtlandingstroepen bruggen over rivieren innemen, waarna grondtroepen doorstoten richting het IJsselmeer. Als de actie slaagt zitten de Duitse troepen in West-Nederland in de val en kan er naar het hart van Duitsland – het Ruhrgebied – worden doorgestoten. Vanaf twee vliegvelden in Engeland stijgen 1073 troepentransportvliegtuigen en 500 zweefvliegtuigen op, begeleid door meer dan 1500 jagers. De landingen in het oostelijk deel van Noord-Brabant zijn succesvol. Bij Arnhem gaat het mis.
Transportvloot
Een deel van de enorme luchtvloot vliegt over Schouwen-Duiveland. In het PZC-boek ‘De Slag om de Schelde’ wordt gemeld dat Burgh-Haamstede die vroege ochtend van zondag 17 september wordt opgeschrikt door een zwaar bombardement. Jachtvliegtuigen en bommenwerpers proberen het Duitse afweergeschut uit te schakelen. Zo maken ze de weg vrij voor de transportvloot, die op weg is naar Arnhem. Bij die bombardementen komen vijf inwoners om het leven. Rond het middaguur vliegen Dakota’s met grote zweefvliegtuigen over de Westhoek. Maarten Dijkman uit Haamstede, is die dag acht jaar en herinnert zich: ,,Achter ons huis was een serre en daar hebben we de hele middag staan kijken naar al die toestellen die overtrokken. Ook was het een mooi gezicht om die Spitfires telkens naar beneden te zien duiken, recht op het afweergeschut af.’’
Noodlanding
Wim de Vrieze – deze dag zeven jaar – herinnert zich dat zijn vader zei: ,,Noe isten oorlog zo aof elope.’’ Ondanks de aanvallen blijven de Duitsers vanuit de bunkers in de duinen bij Haamstede op de overvliegende toestellen schieten. Op 18 september moeten vier zweefvliegtuigen een noodlanding maken en wordt een Dakota verwoest.
In West-Zeeuws-Vlaanderen wordt die dag nog steeds gewacht op de komst van de Canadezen. Via het verzet komt er een oproep van de Canadezen binnen. Ze vragen inwoners, die informatie hebben over de Duitse stellingen en plaatselijke omstandigheden, ‘in groepen van twee’ de geallieerde troepen tegemoet te lopen. De volgende dagen worden er door verzetslieden inderdaad pogingen ondernomen om de Canadezen te bereiken.
De geallieerden maken een begin met de aanval op Walcheren. Ze weten dat het eiland zeer zwaar verdedigd wordt. Montgomery beveelt op 13 september ‘that bombing to destroy the forts on Walcheren Island is to begin at once’. Op zondag 17 september wordt duidelijk wat zijn bevel inhoudt.
Burgerdoelen
In de vroege zondagavond gooien de geallieerden bommen op de kustbatterij tussen Zoutelande en Westkapelle, een bunkercomplex bij Vlissingen en het dorp Biggekerke. Er worden enkele Duitse militairen gedood, maar de meeste geschutsopstellingen blijven intact. Wel worden in Vlissingen en Zoutelande burgerdoelen geraakt: zo’n 25 huizen worden verwoest en 19 inwoners komen om het leven.
In Biggekerke is het resultaat van het bombardement nog erger. Er wordt op twee Duitse stellingen bij het dorp gemikt, 32 vliegtuigen werpen 169 ton bommen af. De stellingen worden geraakt. Maar er komen ook bommen neer in het dorp . Veel schade en er komen 45 inwoners om het leven.
Market Garden
Wil je meer weten over Operatie Market Garden? Kijk dan op www.wegnaardebevrijding.nl. Op deze website kan je de bevrijding van Nederland en Europa hoofdstuk voor hoofdstuk volgen.
Uit het dagboek van I.W. Bakker uit Wemeldinge, 17 september 1944:
‘Vliegtuigen waren niet uit de lucht geweest. Herhaaldelijk geconcentreerd afweervuur. Na etenstijd vliegen door het Noorden van west naar Oost onophoudelijk langwerpige bommenwerpers, waarbij 2 stuks steeds dezelfde afstand bewaren. De tweede heeft een witte band. Men vermoedt dat het zweefvliegtuigen zijn. Om ongeveer 3 uur erge bomaanval op ons dorp. Wonder boven wonder geen doden. Ik zie de bommen (staafvorm) er uit “kantelen”. Veel glasschade – ook wij.’
‘Het was stil….Maar toch was er een soort dreiging’
Mevrouw Van der Woude woonde op een boerderij buiten het dorp Biggekerke tijdens het bombardement…
[soundcloud url=”https://api.soundcloud.com/tracks/169861390″ params=”color=ff5500&auto_play=false&hide_related=false&show_comments=true&show_user=true&show_reposts=false” width=”100%” height=”166″ iframe=”true” /]