De geallieerde opmars in Oost-Zeeuws-Vlaanderen vordert nu snel. Poolse legeronderdelen rukken snel op richting Westerschelde, om zo te voorkomen dat de Duitsers naar Beveland oversteken. Vanaf de dijk brengen ze een aantal schepen tot zinken. Tijdens die opmars worden nog enkele dorpen bevrijd, zoals Kloosterzande. Op het moment dat de geallieerden binnenrijden, wappert daar al de Nederlandse vlag.
Terneuzen is vandaag het belangrijkste doelwit. De Wehrmacht had de avond tevoren al besloten zich uit de stad terug te trekken. Kort na middernacht – dus op 20 september – wordt de 300 manschappen van de Duitse bezetting van de haven de Westerschelde overgevaren. Een deel van de in Terneuzen samengekomen Duitse troepen trekt zich terug naar West-Zeeuws-Vlaanderen, via Hoek en Philippine. Anderen steken bij Doel de Schelde over. In Othene wordt een brug opgeblazen, in Terneuzen worden diverse bruggen vernield.
In de nacht van 19 op 20 september zoeken inwoners van Terneuzen de schuilkelders op, de stad ligt onder zwaar geallieerd granaatvuur. ’s Ochtends is het angstig stil op straat: de meeste Duitsers zijn weg, de Polen zijn nog niet gearriveerd. Tegen 12.00 uur rijden er drie Bren-gun carriers in de Axelse straat. Maar die trekken zich terug als ze worden beschoten door enkele achtergebleven Duitse militairen. Vervolgens wordt de stad nog eens beschoten. In de loop van de middag verschijnt er een colonne met tanks en jeeps. Een leraar van de Rijks-HBS schrijft: ,,De wagens werden zoodra ze stilstonden bestormd. Chocola en cigaretten werden al spoedig rondgedeeld, ik rookte met veel welbehagen een Players Navy Cut.’’
Met de bevrijding van Terneuzen is vrijwel geheel Oost-Zeeuws-Vlaanderen in geallieerde handen. De 4th Canadian Armoured Division is inmiddels in Sluiskil aangeland. Philippine komt de volgende dag aan de beurt.
West-Zeeuws-Vlaanderen
In West-Zeeuws-Vlaanderen worden de gevolgen van de strijd steeds sterker merkbaar. Op woensdag 20 september valt de elektriciteit volledig uit, de PZEM-centrale in Westdorpe is in geallieerde handen gevallen. Voor radioberichten zijn de inwoners nu aangewezen op de enkele kristalontvangertjes in de regio. Gas wordt ook niet meer geleverd. Door de aanwezigheid van de vele Duitse militairen wordt het eten schaars. Een boer in de omgeving van Zuidzande: ,,Overal hoor je van stelen en roven. We zijn bang voor onze varkens en kippen.’’
Melk en boter worden bijzonder schaars, voor broodbakkers is geen gist meer beschikbaar. De jonge Aardenburger Bram van Sprundel probeert bij de Isabellasluis contact te maken met de geallieerden. Zijn poging mislukt. Een week later probeert hij het opnieuw, samen met Piet Verhage uit Sluis.
Antwerpen
In de nacht van 20 op 21 september proberen Canadese troepen bij Antwerpen het Albertkanaal over te steken. Duitse troepen slaan die aanval af.
Uit het dagboek van Wim den Hollander uit Middelburg, 20 september 1944:
‘Vandaag heel rustig geweest. ’s Morgens slecht weer. Vanavond activiteit in de lucht. Veel schieten en 1x luchtalarm. Na dat luchtalarm duikvlucht van 4 jagers op “Torenvliet”(Duitse commandopost) op ’t Zand. De bommen lieten ze in duikvlucht los (elke jager één bom) en deze huilden naar beneden. Dat was + 8 uur.’
‘Er werd een oranje bal uitgeworpen, met een parachuutje’
Dertien doden en vele gewonden vielen er op deze dag in 1944 in het gehucht Othene net buiten Terneuzen. Er werden mensen beschoten op de dijk omdat de Engelse vliegtuigen dachten dat ze Duitsers waren. Jan de Bruijne was toen bijna tien jaar oud en was in Othene. De Bruijne heeft nog veel herinneringen aan die dag….
[soundcloud url=”https://api.soundcloud.com/tracks/169861351″ params=”color=ff5500&auto_play=false&hide_related=false&show_comments=true&show_user=true&show_reposts=false” width=”100%” height=”166″ iframe=”true” /]